Teško je danas poslije toliko godina naći dovoljno riječi kojima bi čovjek mogao da istakne revolucionarni lik Leze Perere, urarskog radnika iz Sarajeva, njegovu humanost, druželjubivost, prisnost i brigu za svakog čovjeka sa kojim je dolazio u dodir.

Lezo je porijeklom iz siromašne jevrejske porodIce. Sva braća i sestre su pripadali naprednom radničkom pokretu, a njihova kuća je bila mjesto gdje su se vrlo rado i često sastajali napredni mladići - radnici i srednjoškolci. Njegova aktivnost, kao i aktivnost mnogih drugih naprednih Jevreja iz Sarajeva, počela je i jedno vrijeme se razvijala u jevrejskom radničkom kulturno-umjetničkom društvu »Matatja«.

ČIan Partije postao je, koliko se danas mogu sjetiti, avgusta ili septembra 1935. godine, kao mladić od 18 ili 19 godina. PriIikom masovnog hapšenja komunista 1936. godine bio je uhapšen i Lezo, i u zatvoru je ležao devet mjeseci.

Prva moja sjećanja na aktivnije učešće u radničkom pokretu vezana su za druga Lezu. Još uvijek mi je svježa uspomena na dane kada sam aktivno počeo da radim u sindikatu kovinara (metalaca). Prvi čovjek koji me prihvatio i uticao na moj dalji razvoj bio je Lezo Perera, koji je već u to vrijeme bio najaktivniji član sindikata metalaca i oko koga su se skupljali svi napredni omladinci i radnici, pripadnici toga sindikata. Još uvijek mi je draga i mila uspo¬mena na malu i vlažnu prostoriju u kojoj je bio smješten sindikat metalaca u Radničkom domu, gdje je Lezo Perera, bio organizator grupa za ideološko obrazovanje radnika; na tim sastancima diskutovali smo o pročitanim knjigama popularno-naučnog sadržaja ili beletristike. Nje¬gova druželjubivost i bliskost prema ljudima kao i njegova neograničeno. vjera i odanost stvari radničke klase učinile su da je imao velikog uticaja na mlade ljude sa kojima je radio. I danas, kada se sjetim druga Leze, uvijek mi je pred očima Lezin lik iz onih dana, lik pun životne radosti, optimizma i entuzijazma.

Poslije izlaska iz zatvora, pa sve do 1939. godine, njegova aktivnost odvijala se u sindikatu metalaca. Te godine su socijaldemokrati uspjeli da njega, mene i još neke drugove izbace iz sindikata. Pod njegovim uticajem stasali su i razvijali se kasnije istaknuti revolucionari i narodni heroji kao što su Mustafa Dovadžija, Avdo Hodžić, Rafo Gaon ii mnogi drugi. Nije se zadržao samo na okupljanju omladine i njenom marksističkom obrazovanju. Sve akcije sindikata metalaca, kao što su: štrajk livaca, štrajk instalatera, učešće metalskih radnika u demonstracijama protiv nenarodnih režima, rasturanje radničke štampe, literature i drugog propagandnog materijala i niz drugih akcija, nerazdvojno su vezane za ime Leze Perere. Njegova aktivnost i uticaj prelazili su okvire sindikata - metalaca i širili se na napredne radnike i omladince u svim sindikatima, a isto tako obuhvatali i srednjoškolsku omladinu. Lezo, kao član Mjesnog komiteta SKOJ-a, 1939 i 1940. godine, učestvuje u organizovanju izleta radničke, srednjoškolske i studentske omladine, na kojima se, osim zabave i razonode organizuje aktivan rad na marksističkom obrazovanju omladine.

Od izlaska iz zatvora 1937. godine, Lezo je bio stalno pod prismotrom policije, ali to nije nimalo umanjilo njegovu aktivnost. No, aprila 1940. godine, kada protivnarodni režimi - pod uticajem fašističke Njemačke i Italije, kojima se priklanjaju tadanji jugoslovenski vlastodršci - počinju pojačanim terorom nad pripadnicima radničkog pokreta, pred neposrednom opasnošću hapšenja, drug Lezo prelazi u ilegalnost i jedno vrijeme Partija ga sklanja u Travnik, gdje ga prihvata tamošnja partijska organizacija. Avgusta 1940. godine vraća se u Sarajevo i polulegalno djeluje. Uhapšen je ubrzo poslije povratka u Sarajevo, predat sudu za zaštitu države, ali je oslobođen radi nedostatka dokaza.

Pošto je pušten iz zatvora, njegova se aktivnost ne smanjuje, nego, naprotiv, povećava. Osim na ostalim zadacima i akcijama u ovom periodu drug Lezo, - izvršavajući dosljedno zadatke KPJ na liniji odbrane zemlje od nastupajuće opasnosti fašizma, - svestrano se angažuje na djljenju letaka, aprlla 1941. godine, kada biva ponovo uhapšen i, poslije kapitulacije od strane ondašnje vlasti, predat Nijemcima, koj,i ga među prvim uhapšenidma šalju u logor gdje je mučeničkom smrću, do kraja dosljedan i vjeran svom narodu i Partiji, završio svoj život život revolucionara.

preuzeto iz:
SPOMENICA, 400 GODINA OD DOLASKA JEVREJA U BOSNU I HERCEGOVINU, Sarajevo, 1966