Jedan od svijetlih likova radničkog pokreta u gradu Sarajevu između dva svjetska rata bio je i Benjamin Finci - Binjo.

Rođen je 1888. godine u Sarajevu. Otac mu joe bio vjeroučitelj. Po zanimanju je bio krojački radnik. Još kao devetnaestogodišnji omladinac pristupio je socijalističkom pokretu. Po prirodi je bio tih, skroman i šutljiv. U prvom svjetskom ratu bio je zarobljen od Rusa i u Rusiji je ostao do novembra 1920. god. Aktivno je učestvovao u Oktobarskoj revoluciji, naročito u borbama za Omsk. Ovaj boravak u prvoj zemlji socijalizma ostavio je duboki trag na Benjamina i, njegov životni put; može se reći da se kao pripadnik revolucionarnog pokreta formirao u Sovjetskom savezu. Prema policijskom izvještaju na saslušanju niJe priznao »da je u Rusiji svršio kurs za propagiranje komunizma«, ali je ipak »ubilježen u evidenciju i stavljen pod policijski nadzor«.1)

Od 1921. godine Binjo aktivno radi u radničkom pokretu. Do kraja 1928. god. stalno uče¬stvuje u ilegalnom radu Partije, a tada je primljen za člana KPJ. Koliko je Partija držala do aktivnosti Benjamina Fincija pokazuje činjenica da je njemu bio povjeren rad na partijskoj tehnici. Materijal potreban za letke dobijao je od od svog brata Leona Fincija, knjižara u Sarajevu. Binjo je imao krojačku radionu pa tako nije bilo upadljivo kada su mu po letke dolazili članovi Mjesnog komiteta i ostali drugovi. Zahvaljujući njemu bilo je u to vrijeme dobro riješeno pitanje umnožavanja propagandnog partijskog materijala.

Benjamin Finci je za policiju "jedan od glavnih krivaca komunističkog pokreta u Sarajevu«. 2) Tako u jednom svom izvještaju iz 1929. godine Uprava policije u Sarajevu, pored ostalog, konstatuje: "Za vrijeme posljednjih izbora, kada su i komunisti namjeravali istaći za izbore svoje kandidate, bila je uhvaćena lista poznatog komunističkog prvaka Đure Đakovića, na kojoj je bio pored ostalih i potpis Fincija Benjamina«.3)

Uhapšen je u Sarajevu avgusta 1929. godine. Tada je zatvoren veliki broj komunista j naprednih ljudi u poznatom procesu protiv Jokanović dr Vladana i drugih. Prema policijskim podac:ma u zatvoru su se tada nalazilo »85 političkih hapšenika«. To je period šestojanuarske diktature Petra Živkovića i strahovitog napada nenarodnog režima na sve napredne elemente a posebno na članove KPJ. Tom prilikom je, među ostalima, optužen i Finci Jozef, brat Binjin, da je »neutvrđenih dana godine 1928. i 1929. u više navrata predavao Finci Benjamim veće količine ciklostil papira iako je znao da je ovaj komunista i da će sa ovim papirom na pisaćoj mašini i šapirografu, koje je predmete držao u svojoj kući, umnožavati komunističkI letke, sa čijom se sadržinom podstrekava na nasilje prema državnim vlastima i ubjeđuju drug da treba promijeniti politički i socijalni predak u našoj državi«. 4) Binjo nije optužen. On je mučki ubijen. 5) Nakon teških maltretiranja i svirepog mučenja bačen je kroz prozor zatvorskI zgrade sa visine od oko 10 metara. Naravno, polioija je njegovu smrt prikazala kao samoubistvo Policijska direkcija u Bosni i Hercegovini u svom izvještaju Županiji Sarajevo kaže da je u »njegovom stanu, u jednoj pegli, pronađen rukopis teksta jedne serije komunističkog letka koji je rasturan u Sarajevu«, te da je u jedan sat poslije pola noći »munjevitom brzinom otvorio prozor kancelarije i skočio sa drugog sprata u dvorište kasarne koje je cimentirano«. I na kraju izvještaja se cinički konstatuje: »Pošto je Finci bio svjestan svoga zločina i iz straha pred posljedicama izvršio samoubistvo, po ovome slučaju ne postoji ničija krivica«. 6) U prilog tvrdnje da se radi o teškom zločinu sarajevske policije govori činjenica da policija nije dozvolila da ga operu i umotaju prema porodičnim obIčajima i da su policajci bili prisutni na njegovom pogrebu.

Tako je završio svoj život, život revolucionara i komuniste krojački radnik iz Sarajeva Benjamin Finci - Binjo.

Mr iuris JAKOV PAPO

1) Akt Uprave policije u Sarajevu, Pov. br. 2074/29 od 15. 8. 1929. - Državni arhiv Sarajevo.
2) Policijska direkcija u BiH. Pov. br. 2027/29 od 11.8. 1929. - Državni arhiv Sarajevo.
3) Isto kao pod 1).
4) Institut za proučavanje istoriie radničkog pokreta - Sarajevo, Inv. br. 9438.
5.) U istoj provali je uhapšen i ubijen i Marjan Barun, tadanji sekretar MK Partije u Sarajevu.
6) Isto kao pod 2).

preuzeto iz:
SPOMENICA, 400 GODINA OD DOLASKA JEVREJA U BOSNU I HERCEGOVINU, Sarajevo, 1966 Benjamin Finci - Binjo