Glossary |
Terms that are on use on this site.
|
|
You can always search for entries (regexp permitted). |
|
|
|
| H |
| There are 25 entries in the glossary. |
| Pages: 1 2 3 » |
| ha lahma anja | (h)a lahma anja (aramejski) = “Ovo je hljeb bijede” - početne riječi prvog odjeljka pashalne (H)agade, odjeljka koji počinje navođenjem jednog od objašnjenja zašto se u toku Pesaha jedu beskvasni hljebovi i koji, prelazeći na poziv svima koji su gladni da dođu i da jedu, svima koji osjećaju potrebu da dođu i da svetkuju Pesah - završava zavjetnom nadom da će prisutni sljedeći Pesah slaviti u Jerusalimu. |
| | |
| ha-maftir | (h)a-maftir (hebr.) = osoba koja čita (h)aftara.
(množina: (h)a-maftirim)
|
| | |
| haci kadiš | haci kadiš – doslovno: “pola kadiša”, kratki kadiš koji se govori prije večernje i popodnevne amida, te prije večernje i jutarnje Kerijat Šema.
Vidi: kadiš.
|
| | |
| haftara | (h)aftara (hebr.) = odlomak iz proroka koji se čita iza subotnje ili prazničke Kerijat (h)a-Tora.
Običaj je da osoba koja želi kazati (H)aškava za preminulog srodnika kupuje alijat mašlim ili alijat maftir jer se iza obje čita haci kadiš. (H)amaftir se vraća na nekoliko posljednjih stihova alijat mašlim – a potom prelazi na uvodne blagoslove za (h)aftara, čita (h)aftara – i na kraju recituje zaključne blagoslove.
(množina: (h)aftarot)
|
| | |
| Hag (h)a-Asirim | Hag (h)a-Asirim (hebr.) = “Dan usužnjenika” – praznik sarajevskog Jevrejstva koji se slavi u spomen na oslobođenje sarajevskog haham-bašija Rav Moše Danona i drugih opštinskih uglednika iz zatvora u koji ih je, Oktobra mjeseca 1820 godine, bacio nasilni i pohlepni valija Ruždi-paša pod izlikom da su prouzrokovali smrt Moše Havija, sarajevskog Jevrejina koji je prešao na Islam i postao derviš Ahmed – prijeteći da će ih pogubiti ukoliko mu sarajevska jevrejska opština ne isplati 500 000 groša (u prvoj varijanti tražio je samo 50 000 – ali se ubrzo predomislio i udesetorostručio iznos) odštete za život pomenutog derviš Ahmeda. Sarajevska ulema, ajani, trgovci i uglednici stadoše na branik šerijata ne htjevši preći ćutke preko Ruždi-pašina zuluma, samovlašća i zloupotrebe zakona i položaja – nego se pobuniše protive nepravde i oslobodiše usužnjene Jevreje, poslavši, istovremeno, arzuhal porti u kome su opisali Ruždi-pašine zulume, zahtijevajući da ga se smijeni, i da se na njegovo mjesto postavi pravedan upravitelj provincije. Njihova molba bi uslišena – a sarajevski Jevreji spašeni. Ovaj praznik slavi se četvrtog dana mjeseca Marhešvana – a po prazniku Purim kojim se slavi spasenje Jevreja iz ruku mido-persijskog velikog vezira (H)amana koji je ishodovao od cara Ahašveroša dekret o potpunom uništenju Jevreja – i ovaj praznik sarajevskih Jevreja naziva se imenom Purim – Purim di Saraj ili, u prevodu sa Ladina, sarajevski Purim.
I mnogi drugi praznici spašavanja pojedinih jevrejskih zajednica iz ruku lokalnih moćnika nazivaju se Purimom te i te zajednice. Tako, na primjer, uz sarajevski Purim postoje i Purim di Raguza (dubrovački Purim) i Purim di Bilugrado (beogradski Purim).
Za sarajevski Purim prije redovnih molitava pjevale su se posebni pijutim kojima se slavio Bog koji spase Rav Danona i ostale sarajevske jevrejske odličnike iz ruku zlog Ruždi-paše. Kratki kadiš koji se čita prije uvodnih blagoslova za Kerijat Šema izvodi se na ovaj praznik u posebnoj melodiji. Dok Zeki-eff. Atias nije sastavio čuvenu sarajevsku megilu (Megila di Saraj) u mnogim se porodicama događaj prepričavao po sjećanju. Kasnije se, posebno u krugu oko Zeki-eff., ustalio običaj da se na Hag (h)a-asirim poslije večernje molitve čita megila koja opisuje cijeli događaj. Pomenuta megila bila je napisana na španskom, ali se izvornik izgubio – i do nas je došao samo skraćeni prevod na naš jezik.
|
| | |
| haham | haham (hebr.) = mudrac, naziv za rabina u sefardskim opštinama.
(množina: hahamim)
|
| | |
| haham-baši | haham-baši (hebrejsko-turska kovanica)
haham (hebr.) = mudrac,
baş (tur.) = glava,
haham-baši = glava mudraca - odnosno vrhovni rabin jevrejske zajednica u gradskim centrima provincija turskog carstva. Haham-bašija (ili haham-bašu) postavlja lokalna jevrejska opština koja ga, obično, proglašava i predsjednikom jevrejskog suda. Da bi se obezbijedila izvršnost i sprovodivost odluka suda kome je predsjedavao haham-baši jevrejske su opštine nastojale ishodovati od Porte carski berat kojim se haham-baši priznaje za ekskluzivnog sudiju u svim pitanjima i međusobnim sporovima carskih podanika jevrejskog zakona. Na taj način obezbjeđivana je jevrejska autonomija – a u rijetkim slučajevima kada je to bilo potrebno turske su vlasti obezbjeđivale prisilnu sprovedbu haham-bašijevih odluka.
|
| | |
| Halaha | (H)alaha (hebr.) = Jevrejsko pravo, takođe: ime za pojedinačni propis jevrejskog prava.
(množina: (h)alahot)
|
| | |
| Hamiša Asar bi-Švat | Hamiša Asar bi-Švat (hebr.) = petnaesti dan mjeseca Ševata, prvi dan poreske godine za prinošenje desetka od plodova drveća. U Progonstvu je sjećanje na nekadašnji slobodan život u vlastitoj zemlji postalo predmetom sakralizacije i mitologizacije. Tako je datum početka fiskalne godine za pitanje desetaka od drveća, u Dijaspori postao Novom Godinom Drveća. Običaj je da se na ovaj dan na stolu nađu različite vrste voća. Osim izgovaranja redovnih blagoslova nad voćem u kabalističkim krugovima se običava da se na ovaj dan prije uživanja voća izgovaraju posebni Psalmi za različite vrste voća – i to po tačno propisanom redu.
U sefardskom narodnom izgovoru ovaj dan se obično naziva Hamišoši – što nije ništa drugo nego skraćenica izvornog hebrejskog termina. Ovaj dan je poznat još i pod nazivom Tubišvat. U hebrejskom jeziku slova imaju i brojčanu vrijednost. Petnaest se označava slovima tet i vav (zajedno: tu) – te tako Tubišvat zapravo znači: Petnaesti u (mjesecu) Ševatu. Kako Tubišvat, u stvari, i nije praznik – ne postoji neki poseban izraz čestitanja tipičan za ovaj dan.
|
| | |
| Hamišoši | vidi: Hamiša Asar bi-Švat |
| | |
|
|
Glossary V2.0 |
